มิตร ชัยบัญชา เกิดที่อำเภอท่ายาง จังหวัดเพชรบุรี เป็นบุตรชายของพลฯ ชม ระวีแสง ตำรวจชั้นประทวนกับนางยีหรือ สงวน ระวีแสง สาวตลาดท่ายาง นางยีให้กำเนิดลูกน้อย ขณะที่สามีไม่ได้ดูแลใส่ใจเพราะต้องไปปฏิบัติหน้าที่ราชการ

มิตร ชัยบัญชาเดิมชื่อสุพิศหรือ "บุญทิ้ง" เพราะพ่อแม่แยกทางกัน ครั้งมิตร ชัยบัญชาอายุได้ขวบปี นางยีก็เข้ามาเป็นแม่ค้าขายผักในกรุงเทพ โดยฝากลูกชายไว้กับนายรื่นและนางผาด ปู่และย่าที่บ้านไสค้าน เมื่อนายรื่นและนางผาดเห็นว่าตนอายุมากขึ้น จึงฝากเลี้ยงไว้กับสามเณรแช่ม ระวีแสง ผู้เป็นอา ซึ่งบวชเป็นสามเณรอยู่ที่วัดท่ากระเทียม

ชีวิตในวัยเด็ก จึงต้องติดสอยห้อยตามสามเณรแช่มไปด้วยตลอด ซึ่งภายหลังเป็นพระภิกษุแช่มและย้ายไปอยู่วัดสนามพรหม อำเภอเมืองเพชรบุรี มิตรเป็นอันต้องติดตามไปอยู่ด้วย (เพลง"ข้าวก้นบาตร" ที่แต่งโดยสมโภชน์ ลำพงษ์ และบำเทิง เชิดตระกูล มีเนื้อเพลงบางท่อนกล่าวถึงชีวิตของมิตร ชัยบัญชา)

เข้าศึกษาชั้นประถมศึกษาปีที่ ๑ ที่โรงเรียนวัดไสค้านและย้ายมาที่โรงเรียนประชาบาลวัดจันทร์, ครั้นอายุ ๘ ขวบ มารดาจึงรับมาอยู่ด้วยที่กรุงเทพ อยู่แถวถนนพะเนียง เขตป้อมปราบฯ และเข้าเรียนที่โรงเรียนไทยประสาท ถนนกรุงเกษม ต่อมาเปลี่ยนชื่อจากบุญทิ้งหรือสุพิศ ระวีแสง มาเป็น สุพิศ นิลศรีทอง และ สุพิศ พุ่มเหม ในที่สุด (พุ่มเหมเป็นนามสกุลของนายเฉลิมพ่อเลี้ยง)

ในปี พศ. ๒๔๙๔ ได้เป็นแชมป์เปี้ยนมวยสากลนักเรียนสมัครเล่นในรุ่นเฟเทอร์เวท และในปี ๒๔๙๕ เป็นแชมป์ในรุ่นไลท์เวท (๑๓๕ ปอนด์) สร้างชื่อเสียงให้กับโรงเรียนพอสมควร จากนั้นย้ายไปอยู่โรงเรียนปริยัติรังสรรค์ จังหวัดเพชรบุรีอยู่ระยะหนึ่ง หลังจากจบมัธยมศึกษาปีที่ ๖  ก็ได้เรียนต่อระดับเตรียมอุดมที่พระนครวิทยาลัย เรียนได้เพียงปีเดียวก็ลาออก เพื่อไปสมัครสอบและเข้าโรงเรียนจ่าอากาศ เหล่าศิษย์การบิน สำเร็จการศึกษาเมื่อ พศ. ๒๔๙๗, รับราชการทหารอากาศ จังหวัดนครราชสีมา เป็นนักเรียนการบินรุ่นที่ ป.๑๕ กองร้อยที่ ๑, ต่อมาได้เป็นครูฝึกที่กองพันต่อสู้อากาศยาน กรมอากาศโยธิน กองทัพอากาศดอนเมือง ได้รับพระราชทานยศจ่าอากาศโท

จากบุญทิ้ง ระวีแสงเด็กวัดแถวท่ายางถึงอินทรีแดง-โรม ฤทธิไกร

ปี พศ. ๒๔๙๙ จ่าโทสมจ้อยได้แนะนำมิตร ชัยบัญชาหรือจ่าเชษฐ์ในขณะนั้น ให้รู้จักกับกิ่งแก้ว แก้วประเสริฐ [หรือ-ก. แก้วประเสริฐ] ซึ่งเป็นนักหนังสือพิมพ์ เพื่อฝากฝังให้ได้เล่นหนังเพราะเห็นหน่วยก้านของมิตร ประกอบกับบุคลิกภาพที่สุภาพอ่อนโยน กระทั่งได้พบกับภราดร ศักดา นักเขียนนวนิยายชื่อดัง ภราดรได้พบผู้สร้างหนังหลายรายแต่ถูกปฏิเสธ จ่าสมจ้อยเองก็พาไปถ่ายรูปและเที่ยวแจกจ่ายรูปไปตามโรงพิมพ์และผู้สร้างหนังรายต่างๆ กระทั่ง ทีมงานผู้สร้างชาติเสือ ซึ่งวางตัวเอกไว้แต่แรกคือ ชนะ ศรีอุบล แต่คุณประทีป โกมลภิส ต้องการดาราหน้าใหม่ จึงได้รับมิตร ชัยบัญชาเข้าสู่วงการหนังไทย ประทีปตั้งคำถามให้มิตรตอบ

ข้อ ๑ ในชีวิตสิ่งใดสำคัญที่สุด มิตรตอบว่า "เพื่อนครับ" งั้นดีให้ใช้ชื่อใหม่ว่า "มิตร" ก็แล้วกัน ประทีปบอกจึงเป็นที่มาของชื่อมิตร ข้อ ๒ ในชีวิตเกิดมาภูมิใจสิ่งใดมากที่สุด มิตรตอบอย่างไม่ลังเลว่า "ได้อัญเชิญธงชัยเฉลิมพลในพิธีสวนสนามวันปิยมหาราชครับ" เพราะมิตรได้อัญเชิญธงชัยเฉลิมพล ซึ่งถือว่าเป็นเกียรติยศสูงสุด และนี่คือที่มาของนามสกุล "ชัยบัญชา"

ชื่อมิตร ชัยบัญชา เป็นที่รู้จักของประชาชนจากบท "โรม ฤทธิไกรหรืออินทรีแดง" ในภาพยนตร์เรื่องจ้าวนักเลง (๒๕๐๒) ในปี ๒๕๐๒ นี้เองมิตร ชัยบัญชา จดทะเบียนสมรสอย่างเงียบๆ กับคุณจารุวรรณ จนได้กำเนิดลูกชายในปี ๒๕๐๔ ตั้งชื่อลูกว่าต้นหรือยุทธนา แต่ชีวิตสมรสก็ไม่ประสบผลสำเร็จ ต้องหย่าร้างในที่สุด, ชีวิตคู่หลังจากนั้นอยู่กินกับกิ่งดาว ดารณีแบบไม่เปิดเผย ตามสมัยนิยมของดาราสมัยนั้น

ชาติเสือบทประพันธ์ของเศก ดุสิต กำกับโดยคุณประทีป โกมลภิส ภาพยนตร์เรื่องแรกนี้ มิตรได้ประกบกับนางเอกที่มีชื่อเสียงในขณะนั้นคือเรวดี ศิริวิไลและน้ำเงิน บุญหนัก, ชาติเสือถ่ายทำแถวอำเภอโคกสำโรง ลพบุรีและเข้าฉายที่โรงภาพยนตร์เฉลิมกรุงและเฉลิมบุรี กลางปี ๒๕๐๐

มิตร ชัยบัญชาแสดงภาพยนตร์คู่กับเพชรา เชาวราษฎร์ เรื่องบันทึกรักพิมพ์ฉวี เป็นเรื่องแรกเมื่อ พศ. ๒๕๐๔ และได้แสดงภาพยนตร์คู่กันตลอดมา รับบทคู่รักในภาพยนตร์เกือบ ๒๐๐ เรื่อง จนแฟนภาพยนตร์เรียกว่า มิตร-เพชรา แต่ในความเป็นจริงแล้ว ทั้งคู่มักโกรธกันอยู่บ่อยๆ บางครั้งไม่พูดกันเป็นเดือน ทั้งๆ ที่แสดงหนังร่วมกันอยู่

บน : มิตร-เพชรา, ล่าง : ล้อต๊อก-มิตร-กิ่งดาว ดารณี ในภาพยนตร์เรื่องแสนสงสาร

ปลายปี ๒๕๐๔ มิตรประสบอุบัติเหตุ จากการเดินทางไปดูสถานที่ถ่ายทำหนังเรื่องทวนสุริยะของปรีชา บุญยเกียรติ เป็นเหตุให้สะบ้าแตก หน้าแข้งหัก กะโหลกศีรษะกลางหน้าผากเจาะและฟันหน้าบิ่น อุบัติเหตุในครั้งนั้นยังผลให้คุณปรีชา บุญยเกียรติเสียชีวิต

มิตร ชัยบัญชา มายาชีวิต (ตอนที่ ๒) : คลิ๊กตรงนี้

มิตร ชัยบัญชา มายาชีวิต (ตอนที่ ๓) : คลิ๊กตรงนี้

กลับหน้าแรก : คลิ๊กตรงนี้

กลับเมนู บันทึกไว้ในแผ่นดินสยาม ภาพยนตร์มนต์รักลูกทุ่งปี ๒๕๑๓ : คลิ๊กตรงนี้