ตอนที่สอง หน้า ๑

ขอบเขตของเอกสาร จะอธิบายวิธีติดตั้งนั่งร้านท่อประกอบเป็นหลัก ในรายละเอียดจะแนะนำคุณลักษณะและการใช้อุปกรณ์นั่งร้าน ตามข้อกำหนดของ BS EN 12811 ด้วย การทำความเข้าใจตอนที่สองนี้ จำเป็นต้องทบทวนและทำความเข้าใจข้อมูลจากตอนที่หนึ่งมาก่อน ซึ่งตอนที่แล้ว (ตอนที่หนึ่ง) นำเสนอหัวข้อดังนี้ไปแล้ว

• มาตรฐานนั่งร้านท่อประกอบ BS EN 12811, BS EN 74 และมาตรฐาน BS 2482 เวอร์ชั่น ปีคริสตศักราช 2009
• แบบนั่งร้าน ความเข้าใจทั่วไปเกี่ยวกับนั่งร้าน
• โครงสร้างนั่งร้านท่อประกอบ
• โหลดนั่งร้านตามข้อกำหนดของมาตรฐาน BS EN 12811

1. ขั้นตอนติดตั้งนั่งร้านท่อประกอบ

• ติดตั้งโซล์บอร์ด sole board พิจารณาความแข็งแรงของพื้นซึ่งจะติดตั้งนั่งร้าน ตามข้อกำหนด หากเป็นพื้นดินเลนหรืออยู่นอกเหนือที่มาตรฐานกำหนดให้กำหนดการใช้โซล์บอร์ดโดยวิศวกรโยธา ผู้ซึ่งได้รับใบอนุญาตเป็นผู้ประกอบวิชาชีพวิศวกรรมควบคุมตามกฎหมายว่าด้วยวิศวกร

• พื้นคอนกรีตเสริมแรงผิวราบ หรือถนนทางจราจรซึ่งอนุญาตให้รถบรรทุกผ่านได้ ไม่ต้องใช้โซล์บอร์ด
• พื้นดินบดอัดหรือพื้นดินแห้งทั่วไป ความยาวโซล์บอร์ดต่อหนึ่งเสาขนาดไม่ต่ำกว่า ๔๖๐ มิลลิเมตร หากใช้สองเสานั่งร้านต่อโซล์บอร์ดหนึ่งชิ้น ส่วนปลายต้องเลยเสาไม่ต่ำกว่าข้างละ ๒๓๐ มิลลิเมตร
• พื้นดินอ่อน ยุบตัวง่าย ให้ใช้ความยาวโซล์บอร์ดต่อหนึ่งเสานั่งร้านเป็นสองเท่าของ ๔๖๐ มิลลิเมตรหรือประมาณหนึ่งเมตร

• แผ่นรองตีนเสา base plate มีหน้าที่กระจายโหลดของแต่ละเสานั่งร้านลงยังแผ่นรองฐาน แผ่นรองตีนเสามีข้อบังคับให้ติดตั้งทุกต้นเสา 

• เสานั่งร้าน scaffolding post เงื่อนไขและข้อกำหนดการติดตั้ง

• ความกว้างของเสา กำหนดจากความกว้างพื้นนั่งร้านที่ต้องการใช้ ตัวอย่างเช่นต้องการใช้พื้นนั่งร้านความกว้าง ๖ แผ่นปูพื้น ความกว้างแผ่นปูพื้นหนึ่งแผ่น สมมุติว่าวัดได้เท่ากับ ๒๒๐ มิลลิเมตร ให้นำไปบวกกับความหนาแคลมป์ยึดพื้น ๕ มิลลิเมตร + ช่องว่างซ้ายขวาของแคลมป์เมื่อติดตั้งพื้นนั่งร้านอีก ๕ มิลลิเมตร การติดตั้งนั่งร้านหนึ่งแผ่นจะใช้ความกว้าง ๒๒๐+๕+๕=๒๓๐ มิลลิเมตรหรือ ๒๓ เซนติเมตร หากต้องการนั่งร้านความกว้างหกแผ่นปูพื้น ระยะเสาความแนวกว้างต้องเท่ากับ ๒๓ เซนติเมตร x ๖ แผ่น=๑๓๘ เซนติเมตร
• การต่อเสา ให้ต่อโดยใช้ปลอกสวม sleeve clamp เสาในชั้นเดียวกันอยู่ตำแหน่งติดกันห้ามต่อ ลำดับนี้ให้ดูภาพประกอบคำอธิบาย : ตัวอย่างเช่นต่อเสาหนึ่ง เสาที่ต่อได้คือเสา สาม หกและแปด เสาอื่นๆ ห้ามต่อ

• คิ๊กเกอร์ คือท่อนอนที่อยู่ล่างสุด สูงจากพื้นหรือสูงจากแผ่นรองฐานนั่งร้านประมาณ ๒๐ เซนติเมตร ติดตั้งด้านในของเสาโดยใช้แคลมป์ตาย (right angle clamp) หน้าที่คือกำหนดความกว้างและความยาวนั่งร้าน คิ๊กเกอร์ตามแนวยาวต้องติดตั้งไว้ด้านล่างของคิ๊กเกอร์แนวกว้าง ข้อพิจารณาอีกประการคือคิ๊กเกอร์ตามแนวกว้างต้องติดตั้งแนบบนคิ๊กเกอร์ตามแนวกว้างหรือไม่ คำตอบคือไม่ต้องและเป็นไปไม่ได้ ทั้งนี้เนื่องจาก (๑) ใช้แคลมป์ตายติดตั้งทำให้ท่อผิวแนบกันไม่ได้และ (๒) เจตนารมณ์ของคิ๊กเกอร์เพื่อยึดกำหนดฐานกว้างยาวของนั่งร้านไม่ได้เพื่อการส่งถ่ายโหลดจากด้านบนลงสู่ด้านล่าง

การติดตั้งคิ๊กเกอร์ ต้องวัดและปรับระยะเส้นทแยงมุมของเสาให้มีค่าใกล้เคียงกัน จะให้เส้นทแยงมุมเท่ากันพอดีคงไม่ได้ เนื่องจากแคลมป์นั่งร้านผลิตโดยวิธีขึ้นรูป ยอมรับค่าเบี่ยงเบนได้ สองแนวเส้นทแยงมุมจึงใช้ค่าโดยประมาณ

• คาน runner ยึดกับเสานั่งร้านติดตั้งไว้ใต้ตงโดยใช้แคลมป์ตาย ในทางปฏิบัติช่างนั่งร้านมักจำว่า ใต้ตงชิดเสาติดตั้งกับเสาด้วยแคลมป์ตาย การต่อคานและคิ๊กเกอร์ ทั้งระนาบบนล่างและระนาบตามแนวนอน คานหรือคิ๊กเกอร์ที่อยู่ติดกัน ห้ามต่อ การศึกษาเรียนรู้ให้พิจารณาจากภาพด้านล่างนี้

• ตงหลักและตงเสริม main transom and intermediate transom ติดตั้งไว้บนคานและเนื่องจากนั่งร้านระดับโหลดปานกลาง กำหนดว่าระยะของตงมีระยะห่างไม่เกิน ๑.๒ เมตร ดังนั้นตงจึงมีสองประเภทคือ

• ตงหลัก main transom ติดตั้งบนคานชิดเสา ยึดติดตั้งไว้บนคานด้วยแคลมป์พาดยึดหรือแคลมป์มือลิง (putlog clamp)
• ตงเสริม intermediate transom ตามข้อกำหนดจะเห็นว่าการติดตั้งเสา สามารถมีระยะห่างได้สูงสุด ๒.๑ เมตร ฉะนั้นนั่งร้านยูนิตใดก็ตามที่ระยะเสาตามแนวความยาวห่างเกิน ๑.๒ เมตร ต้องติดตั้งตงเสริม ตงเสริมให้ติดตั้งด้วยแคลมป์พาดยึดบนคาน ระยะกลางระหว่างช่วงเสาหรือห่างจากเสาสูงสุดได้ไม่เกิน ๑.๒ เมตร

บันทึกเพิ่มเติม หากศึกษาในเชิงลึกจะพบว่านั่งร้านระดับ very light duty, light duty และนั่งร้านระดับ general purpose ข้อกำหนดให้ติดตั้งตงหลักและตงเสริมบนคาน โดยใช้แคลมป์พาดยึด พาดยึด-พาดยึด-พาดยึด ส่วนนั่งร้านระดับ heavy load ให้ติดตั้งตงหลักบนคานโดยใช้แคลมป์ตาย right angle clamp และตงเสริมบนคานโดย แคลมป์เป็น swivel clamp แคลมป์ตาย-แคลมป์เป็น-แคลมป์ตาย แต่ในทางวิศวกรรมโยธาหรือวิศวกรรมโครงสร้างคำนวณความแข็งแรงเกี่ยวกับการรูดตามแนวนอน พบว่าไม่ทำให้ความแข็งแรงและความสามารถในการรับโหลดของนั่งร้านลดลง ดังนั้นจึงยอมรับให้ใช้แคลมป์พาดยึดหรือแคลมป์มือลิง ยึดตงกับคานได้ทุกระดับโหลด

• ค้ำยัน bracing หมายถึงท่อเฉียงที่ติดตั้งระหว่างเสากับเสาโดยใช้แคลมป์เป็น (swivel clamp) องศาที่ต้องการคือ ๔๕ องศา ค่าเบี่ยงเบนที่ยอมรับ +/- ๑๐ องศา หรือจะกล่าวอย่างง่ายคือ ๔๕-๕๕ องศา หน้าที่คือส่งถ่ายโหลดระหว่างแนวดิ่งกับแนวนอน ทำให้นั่งร้านไม่โยก ทำไมค้ำยันต้องเอียงทำมุมประมาณ ๔๕ องศา หาคำตอบโดยพิจารณาฟังก์ชั่นของตรีโกณมิติ ต่อไปนี้

Cos 30=sin 60 = 0.866, Cos 45=Sin 45 = 0.7071

Cos 60=sin 30 = 0.500, Cos 0=Sin90 = 1.000

นั่นหมายความว่าที่มุม ๔๕ องศา ค้ำยันจะส่งถ่ายโหลดระหว่างแนวดิ่งกับแนวนอนได้สมดุลมากที่สุด ค้ำยันโดยทั่วไปจะมี ๒ แบบคือค้ำยันตามแนวความกว้างและค้ำยันตามแนวยาว ระยะระหว่างแคลมป์ตายยึดคานกับแคลมป์เป็นยึดค้ำยัน (loading point) และระยะระหว่างแผ่นรองตีนเสากับแคลมป์ตายยึดคิ๊กเกอร์ สูงสุดไม่เกิน ๓๐ เซนติเมตร ค่าแนะนำติดตั้งคือประมาณ ๒๐ เซนติเมตร

• แผ่นปูพื้นนั่งร้าน scaffolding plank มีทั้งไม้เนื้อแข็งและเหล็กกัลวาไนท์เสริมโครง ปัจจุบันจะผลิตเฉพาะเหล็กเท่านั้น อย่างไรก็ตามแผ่นปูพื้นนั่งร้านถูกนำไปใช้ ๓ ลักษณะ มีหน้าที่แตกต่างกันและจะเรียกชื่อแตกต่างกันไปด้วย ตัวอย่างเช่น นำไปรองฐานเพื่อกระจายโหลดจากเสานั่งร้านลงพื้นล่างเรียกว่าแผ่นรองฐานนั่งร้าน sole board ใช้ปูพื้นชั้นพักหรือใช้ปูพื้นชั้นทำงานเรียกว่าแผ่นปูพื้นนั่งร้าน scaffolding planks และเมื่อนำไปติดตั้งเพื่อกันของตกจากชั้นพักหรือกันของตกจากพื้นนั่งร้านเรียกว่าแผ่นกันของตก toe board แผ่นปูพื้นนั่งร้านตามมาตรฐาน BS 2482 เวอร์ชั่น ปีคริสตศักราช 2009 มีความกว้าง ๒๐๐, ๒๒๐ มิลลิเมตร ส่วนความหนามี ๔๐ และ ๖๕ มิลลิเมตร เขียนให้เข้าใจง่ายได้ดังนี้

ความกว้าง ๒๐๐ มิลลิเมตร มีขนาดความหนา ๔๐ และ ๖๕ มิลลิเมตร

ความกว้าง ๒๒๐ มิลลิเมตร มีขนาดความหนา ๔๐ และ ๖๕ มิลลิเมตร

วิธีการและข้อกำหนดการติดตั้งแผ่นปูพื้น :

ติดตั้งให้ขอบด้านข้างชิดกันและติดตั้งโดยวางบนตง ยึดด้วยแคลมป์ยึดพื้น plank clamp (เวอร์ชั่นนี้จะไม่กล่าวถึงการขันชะเนาะด้วยลวดเหล็ก) ด้านข้างแผ่นปูพื้นจะมีช่องว่างเท่ากับความหนาของแคลมป์และช่องว่างของแคลมป์สองข้าง ๕ มิลลิเมตร ส่วนปลายแผ่นปูพื้นให้ต่อชน ห้ามเกยและเลยแนวตง ๔ เท่าของความหนาแผ่นปูพื้น

อธิบายภาพ : ตงสำหรับปูพื้นนั่งร้านต้องมีระยะห่างตามข้อกำหนดของโหลดนั่งร้าน หมายความว่านั่งร้านระดับโหลดปานกลาง general purpose หรือต่ำกว่าโหลดปานกลาง ระยะตงระยะเอ A ห่างไม่เกิน ๑.๒ เมตร ส่วนนั่งร้านโหลดสูง heavy duty ระยะตงห่างไม่เกิน ๐.๙ เมตร ส่วนปลายของของแผ่นปูพื้นนั่งร้านต้องเลยตงดูระยะบี B ประมาณ ๔ เท่าของความหนา อ้างอิงมาตรฐานอังกฤษ BS EN 12811