• Check list
• What if Analysis
• HAZOP hazard and operability studies
• FTA fault tree analysis
• FMEA failure modes and effects analysis
• ETA even tree analysis
• PTA pre task analysis
• PA problem analysis
• PPA potential problem analysis
• JSA job safety analysis
• JSEA job safety and environmental analysis
• JHA job hazard analysis
• JTAP job task analysis and procedure
• Fish bone diagram
• MORT management oversight and risk tree
• Causes and effect-bow tie
• มอก.18004 หรือ M3E

• อันตรายทางด้านกายภาพ (P-physical hazards) หมายถึงอันตรายที่อยู่ในลักษณะ สั่นสะเทือน บาด ตัด หนีบ ทิ่มแทง ฝุ่นควัน ร้อนหนาว รังสี ของตกใส่หรืออื่นใดที่มีลักษณะคล้ายกัน
• อันตรายทางด้านเคมีและวัตถุอันตราย (C-chemical and hazardous substance) เคมีและวัตถุอันตรายอาจอยู่ในสถานะของแข็ง ของเหลวหรือก๊าซ ดังนั้นจึงเข้าสู่ร่างกายได้สามทางคือ

1. สูดดม (inhalation)
2. ปนเปื้อนในอาหารหรือน้ำและกลืนกินเข้าไป (ingestion)
3. ซึมผ่านผิวหนัง (skin)

• อันตรายทางด้านชีวภาพ (B-biological hazards) สารทางชีวภาพมีประมาณ 200 ชนิดเช่น จุลินทรีย์ สารที่ทำให้เกิดการแพ้ สารพิษ เชื้อโรคหรือการติดเชื้อ ฯลฯ /บันทึกเพิ่มเติม : กรณีเป็นงานปฏิบัติการทั่วๆ ไป อาจเข้าใจหยาบๆ ดังกล่าวข้างต้นก็อาจเพียงพอ แต่หากเกี่ยวข้องกับอุตสาหกรรมที่เกี่ยวข้องกับยารักษาโรค อาหาร เครื่องดื่ม ที่ทำตามระบบคุณภาพ GMP, HACCP ต้องศึกษาอันตรายด้านนี้โดยละเอียด
• อันตรายทางด้านเออร์กอนโอมิกส์ (การยศาสตร์หรือจิตวิทยาสังคม=ergonomics hazards) หมายถึงอันตรายที่เกิดจาก 3 สาเหตุและส่งผลกระทบต่อระบบกระดูกและกล้ามเนื้อโครงร่าง : สาเหตุที่ทำให้เกิดอันตราย

1. การเคลื่อนที่แบบเดิมซ้ำๆ มากครั้ง
2. ยกของหนักเกินกำลัง
3. ทำงานด้วยท่าทางฝืนธรรมชาติ

• WI-work instruction
• MMS-work method statement
• SWS-safety work method statement
• WS-work standard
• SWS-safety work standard
• SOP-standard operating procedure
• SSOP-safety standard operating procedure
• SJP-standard job procedure
• SSJP-safety standard job procedure etc.

1. ขั้นตอนงาน (work steps or work statements)
2. ชี้บ่งและระบุอันตราย (hazard identified)
3. กำหนดมาตรการป้องกัน ควบคุมอันตรายเฉพาะขั้นตอนที่ชี้บ่งและระบุอันตรายได้ (control measure)

การเตรียมการเพื่อเขียนขั้นตอนงาน เริ่มจากทำความเข้าใจขอบเขตของงานและทำสำรวจพื้นที่ หลังจากนั้นจึงเริ่มกำหนดขั้นตอนงาน โดยเริ่มจากกำหนดขั้นตอนหลักและนำขั้นตอนหลักมาแจกแจงเป็นขั้นตอนย่อยๆ

บันทึกเพิ่มเติม : ขั้นตอนหลักคือขั้นตอนที่บอกลำดับการทำงานแบบกว้างๆ ไม่อธิบายลงรายละเอียด ส่วนขั้นตอนย่อยคือการนำขั้นตอนหลักมาแจกแจงลงรายละเอียดเป็นภาษากริยาว่าให้ทำอย่างไร เช่นถอดออก ประกอบ ขั้นกวด ตรวจสอบ ฯลฯ เป็นต้น

1. การเตรียมการ ตัดแยกพลังงานและล็อค-เอาท์ระบบ
2. ถอดวาล์วด้านจ่ายเพื่อเปลี่ยนปะเก็น
3. เปลี่ยนปะเก็นและประกอบชิ้นส่วนของปั๊มที่ถอดออก กลับเช่นเดิม
4. ทดลอง ทดสอบเดินเครื่อง

1. การเตรียมการ ตัดแยกพลังงานและล็อค-เอาท์ระบบ

1.1 ตัดแยกพลังงานและล็อค-เอาท์ระบบ

1.2 ปิดกั้นควบคุมพื้นที่ปฏิบัติงาน โดยพิจารณาใช้สายแถบกั้นอันตราย (ขาว-แดง), รั้วแข็ง ไฟวับวาบหรือสัญลักษณ์ความปลอดภัยอื่นๆ ตามสภาพแวดล้อมการทำงาน

1.3 เตรียมอุปกรณ์ อะไหล่สำรอง วัสดุที่ต้องใช้ เครื่องมือช่าง ฯลฯ

1.(n) .............................................................................

ลำดับที่สอง : ชี้บ่งและระบุอันตราย hazards identified

ลำดับทีสอง ให้นำทุกขั้นตอนย่อยมาชี้บ่งและระบุอันตราย โดยชี้บ่งอันตรายให้ครอบคลุมทั้ง ๔ กลุ่ม, ตัวอย่างเช่นนำขั้นตอนที่ ๒.๑ มาชี้บ่งอันตราย ก็ให้ดูว่าในขั้นตอนนี้มีอันตรายทางกายภาพ เคมี ชีวภาพและเออร์กอนโอมิกส์หรือไม่ สมมุติว่ามีอันตรายทางด้านกายภาพ ก็ต้องระบุว่าเป็นอันตรายลักษณะใด สั่นสะเทือน หรือบาด หรือตัด หนีบ ทิ่มแทง ฝุ่นควัน ร้อนหนาว กระแทกชน ฯลฯ ต้องระบุว่ามีอันตรายลักษณะใด

การชี้บ่งและระบุอันตรายนั้น ต้องทำเป็นลำดับขั้นและต้องครอบคลุมอันตรายทุกกลุ่มทั้งอันตรายทางด้านกายภาพ เคมี ชีวภาพและเออร์กอนโอมิกส์ เพื่อให้เข้าใจโดยง่าย จึงสรุปขั้นตอนการชี้บ่งและระบุอันตรายดังนี้

1. นำขั้นตอนย่อยตั้งแต่ขั้นตอนย่อยแรก กระทั่งถึงขั้นตอนสุดย่อยข้อสุดท้าย มาชี้บ่งและระบุอันตราย
2. ข้อใดชี้บ่งและระบุอันตรายไม่ได้ ก็ไม่ต้องกำหนดมาตรการควบคุม
3. หากข้อใดมีอันตรายหลายอย่าง ก็ต้องระบุให้ครบและต้องกำหนดมาตรการควบคุมอันตรายทั้งหมด
4. ทบทวนความถูกต้องซ้ำ

1. แยกงานออกจากอันตราย eliminate get rid of the hazard
2. ใช้วิธีหรือกระบวนการที่อันตรายน้อยกว่าแทน substitute replace with less hazardous material or process
3. ใช้เครื่องป้องกันระหว่างอันตรายกับคนหรือตัดแยกระบบ engineering a solution (barriers, isolation) guards between people and hazards
4. กำหนดนโยบาย มีระบบเอกสารสนับสนุนการปฏิบัติงาน
5. ใช้อุปกรณ์คุ้มครองความปลอดภัยส่วนบุคคล ตรงกับลักษณะงาน personal protective equipment correct for work task